Soru: 1 hamlede mat.
İlk bakışta kolay bir soru. Siyah Ac2 hamlesiyle hemen mat ediyor. Biraz daha bakınca beyazın da Af7 hamlesiyle mat ettiği görülüyor. Böylece problemin gizli sorusunu bulmuş olduk. Hamle sırası kimde?
Bu da nispeten kolay bir soru. Yapacağımız tek şey hamleleri saymak ama hamleleri tam olarak bulmak zorunda değiliz. Sadece vezirler alınmış. Piyonlar hareket etmemiş. Filler yerinden çıkamamış demektir. Bu işi kolaylaştırıyor çünkü kalelerin yapmış olabileceği hamleler böylece kesinleşmiş oluyor, sadece bir kare ileri gidebiliyorlar. Diğer hareket etmiş taşlar da atlar ve şahlar (siyah şah kesin, beyaz şah hareket etmemiş de olabilir).
Hamleleri tam saymaya gerek yok demiştim. Hamlenin kimde olduğunu bulmak için tarafların tek sayıda mı yoksa çift sayıda mı hamle yaptığını bulmak yeterli. Şimdi taşların hareketlerini bu şekilde sayalım.
Beyaz:
a1 kalesi: Son pozisyonda b1 karesinde. Bu kale sadece a1 ve b1 arasında gidip gelebileceğinden toplamda tek sayıda hamle yapmıştır.
b1 ve g1 atları: Bu ikisini beraber inceliyorum çünkü toplamlarını bulmak daha kolay. Bir at hamlesini yaptığında her zaman diğer renkte bir kareye gider. Yani siyah karede başladıysa beyaz kareye, beyaz karede başladıysa siyah kareye gider. b1 karesi beyaz, g1 karesi de siyah olduğunu görüyoruz ve son pozisyonda da bu atların biri beyaz biri siyah karede. Demek ki toplamda çift sayıda hamle yapmışlar. Tek başlarına tek sayıda hamle yapmış olabilirler tabii, örneğin b1 atı h8 karesine gelmiş olabilir ama bu da g1 atının d1 karesine geldiği anlamına gelir. İki tek sayının toplamı yine çifttir.
h1 kalesi: Gidebileceği tek kare g1 olduğundan ve son pozisyonda h1 karesinde olduğundan çift sayıda hamle yapmıştır (0 da çift sayıdır).
Şah: Beyaz vezir alındıktan sonra d1 ve e1 kareleri arasında hareket etmiş olabilir ve son olarak başlangıç karesinde. Demek ki çift sayıda hamle yapmıştır.
Sonuç olarak beyaz toplamda tek sayıda hamle yapmıştır.
Siyah:
a8 kalesi: a8 ve b8 kareleri arasında gidip gelmiş olabilir. Son pozisyonda başlangıç karesinde. Demek ki çift sayıda hamle yapmıştır.
b8 ve g8 atları: Beyaz atlar için yaptığım yorumlar burada da aynen geçerli ve toplamda çift sayıda hamle yapmışlardır.
h8 kalesi: h8 ve g8 kareleri arasında gidip gelmiş olabilir ve son olarak g8 karesinde durmuş. Yani tek sayıda hamle yapmış.
Şah: e8 ve d8 kareleri arasında gidip gelmiş olabilir. Son pozisyona başlangıç karesinde olmadığından tek sayıda hamle yapmıştır.
Böylece siyahın da toplamda çift sayıda hamle yapmış olduğunu görüyoruz.
Beyaz toplamda tek, siyah da çift sayıda hamle yaptığına göre, hamle sırası siyahta olmalıdır. Yani çözümümüz:
1. ... Ac2#