İnsanların teknik sistemlerden beklentileri beni her zaman şaşırtmayı başarıyor. Sanırım teknik deyince herkesin kafasında bir terminatör imgesi oluşuyor. Roketatarla da vursan vıjt vıjt diye çalışmaya devam etmesi gereken bir yazıcı nasıl olur da durup dururken bozulur? On yıldır sorunsuz çalışıyordu oysaki. “İnsanlar pat diye düşüp ölünce bu kadar şaşırmıyorsun da, şuncacık bir yazıcının büyük ihtimalle eceliyle ölmesi mi bütün sorunun?” cevabını verdiğimden beri Jürgen (72) bu konuda bir daha hiçbir şey sormadı bana. Korktuğu da başına gelmedi henüz, hala yaşıyor ve briç oynamaktan zevk alıyor.
Aslında teknik elemanların beklentileri de çok farklı değil. Geçen yıllarda makinelerde sabit disklerde çıkan problemler yüzünden “Neden bu kadar çok sabit disk değiştirmemiz gerekiyor ve buna karşı ne yapılabilir?” konulu bir toplantıda çalışanlardan bir sözü aldı ve “İstatistiklere göre her yıl şu oranda sabit sürücü hatası beklenir ve bizim hata oranımız da bu sınırlarda. Yani her şey normal. Bu sayıları azaltmak için de daha az makine satmayı deneyebiliriz.” dedi. Bu açıklama üzerine toplantı bitmişti.
Yazılım alanında karşılaştığım eğlenceli bir olay da hata mesajlarına inanmama eğilimi. Hata mesajlarını okumadan geçme değil bahsettiğim, gerçekten okuyoruz, hata mesajının ne demek istediğini anlıyoruz ve yine de hata mesajının hatalı olduğuna inanıyoruz. Sistemi satın alacak müşterinin inanmasını beklediğimiz hata mesajlarına biz inanmak istemiyoruz. Tabii ki, eğer hata tespit rutini hatalıysa hata mesajı o durumda yanlış olabilir ama bu o kadar sık karşılaşılan bir şey değildir, çünkü genelde bu tespit çok basit bir testten ibarettir. Bence tam da bu yüzden hatanın hata tespitinde olduğuna inanıyoruz, ya da inanmak istiyoruz, çünkü o zaman sorunu bulmak daha kolay olacak. Aksine hata mesajı haklıysa daha büyük bir alanda daha çeşitli rutinlerin test edilmesi gerekecek, yani daha çok iş. Tabii ki bu beklentiler de istatistikler tarafından cezalandırılır ve umduğumuz daha az iş pek gerçekleşmez.
Evet, yüksek teknoloji ürünlerini yapanlar bile bu kadar akıl dışı insanlarken, bu ürünleri satın alanlardan da daha fazlasını beklememek gerekir heralde.