Aslında bu iki soru da aynı ama çoğunlukla insanlar birinci soruda aktif olarak düşünmek zorunda kalırken ikinci sorunun cevabını hemen verebiliyorlar. Yani, iki sorunun da çözümü aslında aynı mantık kurallarıyla bulunmasına rağmen, ikinci soru ile hayatta çok fazla karşılaştığımızdan onun cevabını(?) öğrenen beyin o mantık adımlarını aynı şekilde öğrenmiyor sanki. Buradan yola çıkarak David Eagleman beynin temelde mantıklı olmaya (ya da mantık kurallarına göre) programlanmış bir organ olmadığını savunuyor. Bence söyledikleri mantıklı.
Birinci soruyu çözerken şöyle düşündüm:
Önerme: Bir yüzde çift sayı varsa, diğer yüzde ana renk vardır.
Tabii ki ilk seçtiğim kart önyüzünde 8 olan karttı. Bu önermeye göre bu kartın arkasında bir ana renk olmalı. Eğer kartın arkasında bir ana renk yoksa o zaman önermenin doğru olma şansı kalmayacaktır. Bu kolay karttı. İkinci kart hangisi olmalı diye düşünürken ilk aday olarak ön yüzünde ana renk (MAVİ) olan kart geldi. Burada aktif düşünerek bu kartın işe yaramayacağını görmek zorunda kaldım. Bu kartın arkasında bir tek sayı olabilir ve yukarıda verilen önerme bu durum için hiçbir şey söylemiyor. Yani bir yüzünde tek sayı olan kartların arka yüzünde de ana renk olabilir. Bu da yukarıda verilen önermeyi kontrol edemez. Bundan sonra da önyüzünde MOR yazan kartı aldım. Sonra bazı nöronlarımı (hangileri olduğunu bilmiyorum) bilinçli bir şekilde kullanarak yukarıdaki önermenin karşıt tersini düşündüm. Kartın bir yüzünde ana renklerden başka bir renk varsa diğer yüzünde çift sayı yoktur. Bu yeni önerme aslında yukarıdaki önermeyle aynıdır. Bunu görmek için önermeleri aşağıdaki gibi inceleyelim.
Bir yüzde çift sayı varsa, diğer yüzde ana renk vardır
\(p \) = Bir yüzde çift sayı var
\(q \) = diğer yüzde ana renk var
\(p\implies{q}\equiv{\neg{p}\lor{q}} \)
Kartın bir yüzünde ana renklerden başka bir renk varsa diğer yüzünde çift sayı yoktur
\(\neg{q} \) = Bir yüzde ana renkler dışında bir renk var
\(\neg{p} \) = Diğer yüzde çift sayı yok
\(\neg{q}\implies{\neg{p}}\equiv{q\lor{\neg{p}}} \)
Burada artık iki önerme için doğruluk tablolarını yazmayacağım ama son denkliklerin aynı olduğunu görmek yeterli. Yani, iki koşullu önerme de aynı değerlere sahip, dolayısıyla denkler.
Kısaca MOR yazılı kart denememiz gereken ikinci kart.
İkinci soruda ise bu mantık yürütmelerin hiçbirini yapmadım. İçkili bir ortamda hangi durumlara daha çok dikkat ederdim diye düşündüm. Aklıma gelen ilk iki sahne de 16 yaşında bir çocuğun ne içtiğine bakmak ve tekila içenin yetişkin olup olmadığını kontrol etmek oldu. Bu çözüm tabii ki çok kısa sürdü ve bu açıdan bakınca bence ikinci soru ilk sorudan daha kolay bir soruydu.