Matematik tarihi

Bilimsel konuları okullarda bize belli bir sırayla teorik açıdan öğretiyorlar. Tarihinden çok az bahsediliyor. Heralde zaten yüklü olan müfredata göre zaman kalmadığından böyle yapılıyor ama tarihine gönderme de çok az yapılıyor. Öğrencinin ilgisi bu alanlara hiç çekilmiyor. Oysa bence asıl eğlence orada. Keşfi ya da icadı yapan ne düşünmüş? Neden öyle yollar izlemiş? Bir şeyin bulunmasıyşa bu şeyin bizim öğrendiğimiz hale gelmesi arasında geçen zamanda neler olmuş? Bu şey nasıl dönüşümlere uğramış? Bu sorular böyle devam eder.

Boş zamanlarımda grup teorisi çalışırken aklıma bir soru takılmıştı. Grup teorisi kitapları genelde bir örnek verip ardından da grup nedir diye bir tanım yaparlar. Ta lise zamanlarından bildiğimiz ve hiç değişmeyen bir tanımdır bu. Şu şu şu özelliklere sahip olan şöyle yapılara grup denir. Ondan sonra bu yapıların diğer özelliklerini incelemeye başlarız. Bu haliyle bile çok ilginç bir alandır ama benim aklıma takılan soru basit bir şeydi. Acaba grup teorisi tarihte pat diye mi ortaya çıktı yoksa zamanla değişerek gelişerek mi bu hale geldi? Yani bir matematikçi bir problem üzerinde çalışırken şu şu şu özelliklere sahip olan şöyle yapılara grup denir ve bu grupları kullanarak bu problem şöyle çözülür mü demiş yoksa problemin ya da çeşitli problemlerin çözümleri sırasında yavaş yavaş bu tanıma mı gelinmiş diye merak ettim. Aslında soruyu sorduğumda ikinci şıkkın daha olası olduğunu da düşünüyordum.

Matematikçi arkadaşlardan bu konuyla ilgili birkaç makale buldum ve okudum. Evet, olaylar ikinci şıktaki gibi gelişmiş. Daha sonra youtube’da aşağıdaki seriyi buldum. Baştan başlamadım ama. Doğrudan ilgilendiğim kısma baktım. Neyse ki profesör o derslerde bilmediğim bir şey kullanmadı ama yine de konuyu beklediğim kadar derinlemesine işlemedi ama derslerin birinde Morris Kline’ın “Mathematical Thought from Ancient to Modern Times” adlı kitabından bahsetti. O kitabı da buldum. Ders bu kitaba paralel anlatılıyor anladığım kadarıyla ama kitap biraz daha ayrıntılı. Bu da olmazsa artık 250 yıllık makaleleri okumaya başlayacağım.

Gerçekten de temel bilimlerde bile tarihin önemli olduğuna inanıyorum. Belki de yaşlandığım için tarihi teknikten daha iyi anlayabiliyorum. Teknik kısımlar için çok antrenman yapmam lazım ama o kadar enerjim yok artık. Yine de orta öğretimde bile bu tür tarih dersleri öğrencilere çok daha fazla şeyler öğretebilir belki.