Siyahın 4. hamlesinden sonra oluşmuş bu pozisyonu oluşturan hamleleri bulunuz. Hamleler kurallara uygun olmalı, iyi olmak zorunda değiller.
Etiket: satranç
Retrograde
Yukarıdaki diyagramda beyazın dördüncü hamlesinden sonra (Beyaz dört hamle, siyah üç hamle oynamış) oluşan pozisyonu görüyorsunuz. Buraya kadar oynanmış hamleleri bulun. Bütün hamleler kurallara uygun olmalı ama iyi hamleler olmak zorunda değiller.
Buraya nasıl geldik? (Çözüm)
Bu pozisyonda ilk bakışta beyazın g1 karesindeki atının, siyahın da g8 karesindeki atının olmadığını görüyoruz. Bunun dışında siyahlar bir de d piyonunu oynamış (bir ya da iki hamle). d piyonu beyaz atı almış olamaz, çünkü bu durumda yine d hattına dönebilmesi için bir beyaz taşı daha almış olması gerekirdi fakat beyazların sadece bir taşı eksik.
Beyaz at ile siyah at birbirlerini yemiş de olamaz, hamleler kurallara uygun olmalı. Genelde ilk düşünülen şey başka bir taşın atlardan birini yiyip geri çekilmesidir. Beyaz taşlardan bunu yapabilecek adaylar b1 karesindeki at, h1 karesindeki kale ve b1 karesindeki at oynadıktan sonra a1 karesindeki kaledir. Bu adaylar bütün bu işleri 4 hamle içinde yerine getiremeyecektir.
Siyahların bu iş için daha esnek adayları var. Örneğin d piyonunun hareket etmesi sonucu biraz hareket kazanan c8 fili, vezir ve şah.
1. Af3 Ah6 2. Ae5 d5 3. Ag4 Ag4 4. Fg4
Filin geri dönmesi için beyaz boş hamle yapmalı. Örneğin
4. ... Kg1 5. Fc8 Kh1
Dört hamle sınırını aştık ama. Vezir veya şah ile de bunu yapamıyoruz, çünkü beyaz atın hem siyah atı alıp hem de vezir ya da şahın menziline ulaşması üç hamleden çabuk olamıyor (Sanırım dört hamle gerekiyor). Gerisi de bildiğimiz hikaye. Dört hamle içinde geri dönüş mümkün değil.
E nasıl olacak bu iş? Bu problemin püf noktası ilk bakışta gördüğümüz şeye aldanmamak. Ne görmüştük? g1 ve g8 karesindeki atlar bir şekilde alınmış. Peki bundan başka ne olmuş olabilir? Diyelim ki bu atların biri hala oyunda olsun. Bu ne demek? Yani aslında eksik olan atların biri b8 ya da b1 atı olabilir. Görünüşleri aynı nasıl olsa. Bu olasılık bize bazı imkanlar açacaktır. Önce imkansız durumu eleyelim ama. g1 atı b1 karesine 4 hamlede erişemez. O zaman g1 atının alınmış olduğu açık. b8 atı ise alınmış olabilir. g1 atı b8 karesine 4 hamlede erişebiliyor. f3-d4-c6-b8 ya da f3-e5-c6-b8 (bir de f3-e5-d7-b8 var, piyon hamlesinden sonra). Piyon hamlesinden sonra g8’deki siyah at da b8 karesine üç hamlede erişebilir. f6-e7-b8. Yolculuk esnasında e7 karesinden geçmek zorunda olduğundan beyaz at olası rotalarından ilk ikisini seçmek zorunda. İki atın yolu dördüncü hamleden önce kesişmemeli, yoksa geri dönüş problemleriyle boğuşuruz ki buna yeterli zaman olmadığını ilk denemelerde görmüştük.
O zaman şu çözümler mümkün görünüyor:
1. Af3 d5 2. Ad4 Af6 3. Ac6 Ad7 4. Ab8 Ab8
1. Af3 d5 2. Ae5 Af6 3. Ac6 Ad7 4. Ab8 Ab8
Bu çözümlerde siyahın birinci ve ikinci hamlelerinin sıraları değişebilir ama üçüncü hamleden önce piyonun hareket etmiş olması lazım. d7 karesi hayati önem taşımakta.
Buraya nasıl geldik?
Yukarıda siyahın 4. hamlesinden sonraki pozisyonu görmekteyiz. Kurallara uygun hamlelerle oynanmış bu hamleleri bulun. Hamlelerin iyi olması şart değil, kurallara uymaları yeterli.
Satranç (Çözüm)
Bu pozisyonda eğer hamle beyazda ise Af7, eğer hamle siyahta ise Ac2 hamleleri rakibi mat etmektedir. O zaman soru “bu pozisyonda hamle kimde?” şekline dönüşmekte.
İki taraf da sadece vezirleri kaybetmiş ve vezirler başlangıç karelerinde alınmış. Bunu görmek için iki tarafın da fillerinin ve ön taraftaki piyonların hiç oynamamış olduklarını görmek yeterli. Bu durumda şahlar fillerin arasındaki bölümden çıkamamıştır. Demek ki ancak vezirler alındıktan sonra şahlar vezirlerin karelerine ve kendi karelerine hareket edebilmiştir. Ayrıca kaleler de aynı mantığa göre sadece yanlarındaki atların karelerine ve yeniden kendi başlangıç karelerine gitmiş olabilir. Bu taşların dışında sadece atlar hareket etmiş. Şimdi bütün hareket etmiş taşların kaç kere hareket etmiş olduklarını listeleyelim.
Beyaz şah: Başlangıç karesinde olduğuna göre çift sayıda hamle yapmış olmalı.
a1 karesindeki kale: b1 karesinde olduğuna göre tek sayıda hamle yapmış olmalı.
h1 karesindeki kale: Başlangıç karesinde olduğuna göre çift sayıda hamle yapmış.
Beyaz atlar: Başlangıçta iki at da farklı renkte karelerdedir (b1 ve g1) ve atlar her hamleden sonra hamle önceki karenin tersi rengindeki bir kareye gelir. Bu pozisyonda da iki at farklı renklerde karelerde olduğundan toplamda çift sayıda hamle yapmış olmalılar.
Siyah şah: Verilen pozisyonda başlangıç karesinin yanında olduğuna göre tek sayıda hamle yapmış olmalı.
a8 karesindeki siyah kale: Başlangıç karesinde olduğuna göre çift sayıda hamle yapmış olmalı.
h8 karesindeki siyah kale: Başlangıç karesinin yanındaki karede olduğuna göre tek sayıda hamle yapmış olmalı.
Siyah atlar: Beyaz atlar için yürüttüğümüz mantığa dayanarak toplamda çift sayıda hamle yapmış olduklarını buluruz.
İki tarafın yaptığı hamleleri toplarsak şu sonuca ulaşırız:
Beyaz: Çift + Tek + Çift + Çift = Tek
Siyah: Tek + Çift + Tek + Çift = Çift
Oyuna beyazlar başladığına ve beyazlar siyahlardan farklı sayıda hamle yaptığına göre beyazlar siyahlardan daha fazla yapmış olmalı. Bu durumda hamle sırası siyahlarda olmalı. O zaman
1. … Ac2#